ชัยพฤกษ์วิทยาศาสตร์ รู้รอบตัว และ “ฝน”

เช้านี้ฝนไม่ตก

เช้าวันเสาร์แสนหอมหวานผ่านไปก่อนผมตื่นเสียอีก ค่าที่ตื่นมาก็เลยเวลาเช้าแล้ว มือคลำหารีโมตกดเปิด หูแว่วได้ยินเสียงการ์ตูนดราก้อนบอลตอนที่โงกุนสู้กับพิคโกโร่มาจากจอโทรทัศน์ แต่พอเปิดเปลือกตามากลับเป็นรายการแนะนำภาพยนตร์ เอ็กซ์เม็นทรี เดอะ ลาส แสตนด์ (X-men III : the last stand) ทำให้ต้องลุกไปเข้าห้องน้ำ แปรงฟัน ชงกาแฟออกมานั่งจดจ่ออยู่หน้าจอโทรทัศน์

ไม่รู้อะไรสร้างความสนใจให้มากขนาดนั้น ที่นอนยังคงยับย่น หมอนวางผิดทิศทาง ผ้าห่มกองไว้ไม่ได้พับเก็บ บนที่นอนมีหนังสือที่ยืมมาจากห้องสมุดวางไว้ข้างหมอนสองเล่ม เป็นสองเล่มที่ทำเอาฝันแปลกๆ ในคืนที่ผ่านมา พอกาแฟหมดแก้วก็กลิ้งตัวลงซับถ้อยสนทนาของตัวการ์ตูนที่กลายเป็นภาพยนตร์ ในใจผุดประโยคเรียบง่ายคล้ายคำสั่ง “อยากไปดูเอ็กซ์เม็น อยากไปดูเอ็กซ์เม็น” (ขณะประสาทอีกส่วนหนึ่งโพล่งขึ้นมาว่า “เงินล่ะ ไอ้นี่ !”)

ถามตัวเองทำไมชอบภาพยนตร์ไซ-ไฟที่สร้างจากการ์ตูนซุปเปอร์ฮีโร่พวกนี้ ประเด็นมันอาจไม่ได้อยู่ที่ฉากตื่นเต้นอลังการ อาจเป็นปมในใจของตัวละครที่สร้างและซ้อนทับกันอยู่ หรืออาจเป็นปมในใจของผมเอง สมัยเด็กๆ โชคดีที่พี่ชายสนใจอ่านหนังสือ ผมเลยได้รับอานิสงส์ด้วย แม่อ่านสตรีสารและขวัญเรือน ส่วนพี่ชายมักมี ขายหัวเราะ เบบี้ ชัยพฤกษ์การ์ตูนและชัยพฤกษ์วิทยาศาสตร์ติดมืออยู่เสมอ (ส่วนคนออกเงิน - ไม่พ้นพ่อ) ผมอาศัยมรดกพวกนี้อ่านเรื่องราวที่เลยพ้นจากห้วงเวลาตีพิมพ์แล้ว (รวมถึงบางครั้งบางทีก็อาศัยหนูจ๋า และสกุลไทยจากเพื่อนบ้านด้วย) เมื่อโตขึ้นอีกหน่อยพี่ชายก็เปิดช่องให้นิตยสารรู้รอบตัวเดินทางมาถึงบ้านอีกเล่ม

ผมเติบโตมากับหนังสือนิตยสารดังกล่าว และเอาเข้าจริงๆ ก็ไม่ได้อ่านอะไรมากไปกว่าเนื้อหาในส่วนของเด็กๆ บทวิจารณ์ภาพยนตร์ไซ-ไฟในรู้รอบตัว ข่าวสารสิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ในชัยพฤกษ์วิทยาศาสตร์ ผมยังจำได้ถึงข่าวคราวเรื่องดาวหางฮัลเลย์มาเยือนเมืองไทย ที่ทุกวันนี้ผมยังเสียดายไม่หายเพราะในปีนั้น ผมเด็กเกินว่าจะมองเห็นว่าดวงไหนคือดาวหางที่ว่า กว่าฮัลเลย์จะกลับมาอีกหน ผมก็คงสายตาแย่เกินไปหรือหมดลมหายใจไปแล้วก็ได้ ผมว่าอาจเป็นโชคดีที่บ้านผมไม่ได้นำนิตยสารเก่าไปชั่งกิโลขายเสียหมด เพราะเมื่อโตขึ้นมาในวันวัยมากกว่านั้น สมัยประถมห้า ประถมหก และม.ต้น ผมกลับไปอ่านนิตยสารดังกล่าวอีกหนและอีกหลายๆ หน อ่านทุกคอลัมน์ที่มีในเล่ม (ยกเว้นแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์) กระทั่งพบว่าผมตื่นตะลึงและสนุกสนานกับนิยายวิทยาศาสตร์ในชัยพฤกษ์วิทยาศาสตร์ – รู้รอบตัว ผมนำนิตยสารทั้งสองเล่มมาวางเรียงตามวันที่และ พ.ศ. ค่อยๆเปิดอ่านไปทีละเล่ม หงุดหงิดขัดเคืองเมื่อบางเรื่องสั้นไม่จบในเล่มเดียว แถมเล่มต่อเนื่องก็หายไปเสียอีก

การตะลุยสนามจินตนาการของนักเขียนมากมายในช่วงวัยนั้น ทำให้ผมได้มีโอกาสรู้จักนามปากกานักแปลอย่าง ชัยคุปต์และนพดล เวชสวัสดิ์ ตื่นตะลึงกับจินตนาการท่องจักรวาล โลกเกิดมาจากหนไหน ใต้โลกลงไปมีอาณาจักรพิสดารที่ต้องยอมรับในเหตุผล การหลุดหล่นในจักรวาลพุ่งตกสู่โลกประดุจดาวตกดวงหนึ่งสว่างไสวเพียงวาบหนึ่งแล้วลาลับนิรันดร์ การหมุนเอนโทปรีกลับจะได้ผลเช่นใด รูหนอน การเดินทางย้อนเวลา การเคลื่อนยุคสมัยในความเชื่อของชาวอินคาโบราณ เมกะคอมพิวเตอร์ ปีกอวกาศ มนุษย์ต่างดาวหน้าเหมือนพระพรหม พล นิกร กิมหงวน ภาคจานบินแห่งประเทศสยาม ไดโนเสาร์มิได้หายไปไหน โพรนผู้นำหายนะสู่ผู้อยู่ใกล้เสมอ โลกไร้สรรพเสียงของมด อาวุธมหาประลัย ฯลฯ นอกจากนั้นในรู้รอบตัวยังมีนิยายนักสืบที่ทำเอาผมประทับใจในนิสัยกวนๆ แต่ฉลาดล้ำของตาเฒ่ากริสโวล์ในเรื่องสั้นชุด ยูเนี่ยน คลับ (Union Club) ของไอแซค อาซิมอฟ

ทุกวันนี้ผมยังเก็บนิตยสารที่เหลือใส่กล่องไว้อย่างดี เมื่อกลับไปบ้านบางครั้ง ก็จะนำมาเปิดอ่าน

ผมหยิบหนังสือที่ทำเอาฝันแปลกๆ เมื่อคืนมาเปิดดูอีกรอบ “หุ่นยนต์และอาวุธล้างโลก” และ “มนุษย์ต่างดาวกับสัตว์ยักษ์” ของ ดร.ชัยวัฒน์ คุประตกุล (หรือชัยคุปต์ในวัยเด็กของผมนั่นเอง) เมื่อวานนี้ ทั้งสองเล่มเกาะติดมือมาจากชั้นหนังสือในหอสมุดที่ไปเดินหาหนังสือมาทำวิทยานิพนธ์ แต่ได้หนังสือที่อยากอ่านมาแทนทุกที หนังสือสองเล่มนี้ทำให้ผมหวนนึกถึงนิตยสารวิทยาศาสตร์ที่เคยอ่านเมื่อวัยเยาว์ทั้งสองเล่มข้างต้น แล้วคำตอบก็ผุดพรายขึ้นมาถึงความรู้สึกพิสมัยเอ็กซ์เม็น มนุษย์เป็นวิวัฒนาการขั้นสุดท้ายของสิ่งมีชีวิตในโลกแล้วหรือ? เอ็กซ์เม็น มนุษย์กลายพันธุ์อาจเป็นปริศนาของปมในใจที่ผมอยากหาคำตอบ รวมถึงปมมโนทัศน์การแบ่งแยกผู้แตกต่างออกจากความเป็นเราคือพื้นฐานความคิดหนึ่งของมนุษย์จริงหรือ?

จักรวาล มนุษย์ต่างดาว สัตว์ประหลาด หุ่นยนต์ ปริศนานิรันดร์ต่างโบกไม้โบกมือมาทายทักโลกภายใน จากคำถามเริ่มต้นบางประการของชีวิตที่ตกทอดมาถึงวัยเยาว์ของผม หนังสือการ์ตูนวิทยาศาสตร์เรื่องหนึ่ง จบเรื่องด้วยภาพของจักรวาลเวิ้งว้างกับคำบรรยายว่า

เป็นไปได้หรอกหรือ, ในทุ่งนาอันกว้างใหญ่ไพศาลจะมีต้นข้าวเจริญงอกงามอยู่เพียงต้นเดียว?

ผมเริ่มต้นข้อเขียนว่า เช้านี้ฝนไม่ตก แต่ข่าวความรุนแรงในภาคใต้โดยสื่อของรัฐตามมาเล่นงานผมเมื่อใกล้เที่ยงวันจนได้ เรื่องความรุนแรงภาคใต้นั้นผมเชื่อว่าเกิดขึ้นจริง แต่ส่วนหนึ่งผมก็เข้าใจว่าเป็นสิ่งที่สื่อสร้างให้เกิดความสะเทือนใจต่อผู้คนพื้นที่อื่นๆ ของประเทศ โดยการนำเสนอว่า มีความรุนแรงเกิดขึ้นต่อคุณครูที่ถูกจับเป็นตัวประกันอย่างไรบ้าง ภาพอาวุธเปื้อนเลือด ภาพผู้บาดเจ็บที่สูญเสียชีวิต ผู้คนสงสารและพากันโกรธเคืองผู้กระทำขึ้นทันที (ซึ่งผมก็เป็น) แล้วทุกครั้งที่ความรู้สึกเช่นนี้เกิดขึ้นการแบ่งแยกคนให้ต่างจากกันก็เกิดตามมา ทั้งๆ ที่มีการตายมากมายเกิดขึ้นทุกวัน แต่ไม่ได้เดินทางมาถึงหน้าจอโทรทัศน์และหน้ากระดาษหนังสือพิมพ์เท่านั้น ส่วนตัวผมไม่ค่อยเชื่อในข่าวสารที่เดินทางมาถึงสื่อของรัฐเหมือนในวันวัยก่อน เพราะจากปากคำของเพื่อนหลายคนในภาคใต้มันต่างจากสื่อที่ผมรับรู้จนหม่นในใจ ผมไม่เชื่อการประกาศว่าเราเข้าถึงโครงข่ายของผู้ก่อการร้ายของ สสส.จชต. (หรืออะไรผมก็จำชื่อไม่ได้แล้ว แค่ชื่อหน่วยงานก็สร้างความสับสนแล้ว) จะนำไปสู่การแก้ปัญหาที่มีได้ ความขัดแย้งไม่ได้มีเพียงเหตุผลที่นำเสนอในข่าวสารของรัฐเท่านั้น หากยิ่งเราหันคมดาบใส่กัน ตาต่อตา ฟันต่อฟันจะนำไปสู่หนทางใด ผมไม่เชื่อเรื่องสงครามเพื่อสันติภาพ ข่าวคราวของครอบครัวรุ่นพี่หลายคนต้องย้ายเข้ามาอยู่ในเมืองหลวง ทั้งที่ที่นั่นคือบ้านเกิดเมืองนอน แผ่นดินที่เขาเติบโตมา

ตราบเท่าที่เรายังมองว่าการไปถ่ายรูปร่วมกับกระเหรี่ยงคอยาวคือสถานที่ท่องเที่ยวหนึ่ง ภาคภูมิใจราวกับเป็นของแปลก มองไม่เห็นว่าเบื้องหลังนั้นวิถีชีวิตพวกเขาเปลี่ยนแปลงไปเพียงใด ตราบเท่าที่ยังเห็นว่าการพูดไม่ชัดแบบชาวพม่า ไทใหญ่คือเรื่องตลกขบขัน ตราบเท่าที่เรายังเชื่อว่าชาวเขาทำไร่เลื่อนลอย ตัดไม้ทำลายป่าคือข้อสรุปของปัญหาป่าไม้หมดจากเมืองไทย ตราบเท่าที่เชื่อว่าปัญหาความขัดแย้งต่างๆ สามารถแก้ไขได้ด้วยอาศัยเพียงผู้นำที่มีศีลธรรม กระนั้นก็เถอะ สุดท้ายผมอาจเข้าใจผิด บ่นบ้า และมองโลกแง่ร้ายไปเอง ว่า สังคมไทยไม่เคยยอมรับวัฒนธรรมที่แตกต่างจากนิยามของความเป็นไทยโดยรัฐรวมศูนย์ และหลงอยู่ในภาพของความสงบสุขเสมอมา คิดได้เท่านี้ฟ้าก็ปิดมืดครึ้มทันที

ขอโทษเถอะ ตอนนี้ “ฝน” ตกหนักเหลือเกิน

ปล. เชิด ทรงศรี จากโลกไปในวันนี้ ผมไม่ได้รู้จักท่านเป็นการส่วนตัว แต่เคารพและชื่นชมผ่านตัวหนังสือและงานกำกับภาพยนตร์ของท่านเรื่อยมา ทราบข่าวเรื่องการป่วยเป็นมะเร็งมานานพอสมควร ได้มีโอกาสอ่าน “นั่งคุยกับความตาย” ยิ้มให้กับความเยือกเย็น ร่าเริง เข้มแข็งของท่าน ผมเองไม่ใช่คนในวงการภาพยนตร์ไม่ได้รู้สึกสูญเสียท่านในฐานะใด นอกไปจากที่มนุษย์พึงมีต่อมนุษย์ด้วยกัน คารวะครับ!