๑๘ พฤษภาคม ๒๕๔๙

ผมตื่นนอนครั้งแรกจากนาฬิกาปลุกมือถือ หลังจากปิดเปลือกตากั้นโลกภายนอกไปได้สักสามชั่วโมง ก่อนที่จะจัดแจงที่นอนใหม่แล้วเข้าสู่ภวังค์ไป ขณะที่จอโทรทัศน์เริ่มทำงานอีกหน เมื่อคืนนอนดูบอลบาร์ซ่ากับอาร์เซนอลที่คิดว่าจะสนุกกว่านี้ (แต่เมื่อวานก็สนุกนะ) อาจเพราะเอาใจช่วยอาร์เซนอลอยู่ ทั้งๆ ที่เชียร์บาร์ซ่าน่ะนะ อยากเห็นการสร้างทีมที่ยังมีอองรีให้ทีมอื่นหวาดกลัวอยู่ จบลงอย่างที่ทุกคนคงรู้แล้ว อองรีคงย้ายทีม บอลอังกฤษคงกร่อยไปกว่านี้โดยเฉพาะยิ่งหากสิงห์บูลได้เชว่ามาอีกคน

ผมเริ่มต้นด้วยการบ่นตามนิสัย

มาตื่นอีกครั้งก่อนเสียงนาฬิกาจะกรีดปลุกเพียงสองนาที

ผมควานหาโทรศัพท์ขึ้นมากดเบอร์ทั้งที่ตายังไม่ลืมเต็มที่

“.........”
“เออ ขอบใจมาก”
“ทำอะไรอยู่ครับพ่อ” ผมถามเพราะได้ยินเสียงคนเดินไปมาต่างจากที่บ้าน
“อยู่อนามัย มานวด เมื่อคืนดูบอลแล้วปวดคอ ดูบอลหรือเปล่าล่ะ”
“ครับ ดูครับ พ่อปวดคอเหรอ”
“อืม ดูไปแล้วเผลอหลับคอคงเอียง กล้ามเนื้อปิดเลยมานวดหน่อย อยู่อนามัยเนี่ย”
“ครับ พ่อไม่มีอะไรหรอกครับ โทรมาบอกเฉยๆ”
“กรุงเทพฯ ฝนตกไหมล่ะ”
“ตกครับ พ่อ”
“เออ ดีแล้ว”
“พ่อมีความสุขมากๆ นะครับ แล้วดูแลสุขภาพด้วยนะครับ”
“เออ....”

ผมวางโทรศัพท์แล้ว ท้องฟ้าวันนี้ยังปิดอยู่เช่นเคยเหมือนสองวันที่ผ่านมา ฝนที่พรำจากเมื่อคืนขาดช่วงไปแล้ว แต่ตะวันยังไม่สามารถหาช่องทางออกมาทำงานได้ ความขี้เกียจยังเกาะกุมเหนียวตัวให้ยึดติดกับที่นอนต่อไป ในใจคิดถึงว่า วันนี้ของเมื่อหกสิบสี่ปีก่อนมีอะไรเกิดขึ้นบ้างนะ

เพราะผมอาศัยอยู่แถวสี่พระยาในทุกวันนี้ ทำให้ชวนคิดไปว่าเมื่อสักห้าสิบปีก่อนแถวนี้น่าจะเป็นชุมชนการค้าขนาดใหญ่ไม่แพ้กับศูนย์การค้าอื่นๆ ในปัจจุบัน ถนนสายเล็กๆ นี้เชื่อมต่อไปถึงตลาดน้อยและเยาวราช ร้านค้าต่างๆ ที่ตั้งหน้าร้านเป็นแบบตึกแถวค้าขายเหลือเพียงไม่กี่ร้านที่ยังเปิดกิจการอยู่ หลายร้านนั้นปิดหน้าร้านเป็นการถาวรไปเสียแล้ว อาจมีเพียงป้ายร้านค้าที่ทำให้เห็นถึงอายุที่ล่วงเลยมานานกับข้อสังเกตของพื้นถนนที่สูงเกือบเอว ถ้าลงไปยืนบริเวณพื้นเดิมของพื้นร้านในสมัยก่อน ผมชอบไปเดินดูลายไม้ของประตูบานเฟี้ยมเก่าๆ และลายฉลุที่เหนือบานประตูขึ้นไป (ที่จริงร้านอาหารญี่ปุ่นร้านแรกในเมืองไทยก็ตั้งอยู่บนถนนสี่พระยา หน้าร้านเก่าแก่ไม่ชักชวน แต่ก็อยู่ยงมานานเหลือเกิน) ผมเคยอ่านงานเขียนของนักข่าวเก่าในมติชนฯ เมื่อห้าสิบกว่าปีที่แล้ว สำนักงานใหญ่โตของเขาก็ตั้งอยู่บนถนนเส้นนี้เช่นกัน

ทุกวันนี้ สี่พระยาเป็นเพียงถนนเส้นเล็กๆ ที่ตัดผ่านด้วยรถเมล์ตั้งแต่หัวถนนไปจนสุดไม่เกินครึ่งชั่วโมง ไม่เหลือภาพของศูนย์การค้าขาย แต่ชุมชนมากกมายก็อาศัยถนนเส้นเล็กนี้เช่นเดียวกับชุมชนอีกมากมายที่เติบโตขึ้นในมหานครหลวงของประเทศ บริเวณที่ผมพักเต็มไปด้วยชาวต่างชาติทั้งชาวจีนสาวๆ ที่มาทำงานร้องเพลงและงานกลางคืน (ผมเดินสวนเข้าออกผิดเวลากับเธอเสมอ) ชาวอินเดีย และชาวแอฟฟาริกา ผมไม่รู้ว่าใช่หรือไม่ เพราะเขาพูดภาษาอังกฤษ เพียงสังเกตเอาจากผิวพรรณที่ดำคล้ำเท่านั้น ชุมนุมของคนมากมาย แต่ก็ไม่เคยเกิดเหตุร้าย (ที่ผมไปรับรู้) เพราะอยู่หลังสถานีตำรวจบางรักก็ได้

หกสิบปีก่อน แถวสุโขทัยจะเป็นอย่างไรบ้าง ผมเองก็จินตนาการไม่ออก พ่อบอกว่าพ่อมาสุโขทัยเมื่อสามสิบกว่าปีก่อน ถนนตัดไปกำแพงเพชรยังเป็นกรวดแดงอยู่เลย แม่น้ำยมเป็นเส้นทางขนไม้จากภาคเหนือ พ่อว่าฤดูน้ำหลากแม่น้ำยมเต็มไปด้วยซุงที่ลอยตามน้ำมาเสมือนแพขนาดใหญ่ ชาวบ้านสามารถกระโดด-เดินจากซุงหนึ่งไปซุงหนึ่งแล้วใช้สวิงตักปลาขึ้นมาได้ทุกครั้งที่ตักลงไป สุโขทัยขึ้นชื่อเรื่องปลาน้ำจืดไม่น้อยกว่าจังหวัดอื่น พ่อยังเล่าถึงภาพของต้นไม้ขนาดใหญ่ ป่าแถบบ้านด่านลานหอย บ้านเรือน มวนยา เหล้าต้มเองขาวใส และผู้คนที่พ่อตระเวนไปตามโรงเรียนเล็กๆ ของแต่ละหมู่บ้าน ซึ่งต่างออกมาอวลในความทรงจำที่สร้างร่วมไปกับเรื่องเล่า รู้แต่เพียงขณะนั้นคลองแม่รำพันยังไม่ถูกถนนหลายสายปิดกั้นเส้นทางเดินน้ำให้สิ้นสภาพลำคลองไป กระทั่งผมเติบโตมา ความทรงจำกระท่อนกระแท่นยังบอกว่าน้ำหลากผ่านคลองในซอยมีปลามากพอให้เด็กเล็กสี่ห้าขวบนำสวิงดักปลาเล่นได้

หกสิบสี่ปีก่อน ปู่ของผมยังคงทำนาอยู่ในจังหวัดแพร่ เรื่องราวนอกเหนือจากนั้นเลอะเลือนไปจากปากคำของพ่อ ปู่ตายตั้งแต่ก่อนพ่อจะพบกับแม่ด้วยซ้ำ ผมเคยพบปู่เพียงในรูปถ่ายงานศพของปู่ พ่อไม่เล่ามากนักเกี่ยวกับตัวปู่ว่าเป็นคนอย่างไร พ่อเป็นลูกชายคนโตของปู่ได้มีโอกาสเรียนสูงกว่าลูกคนอื่น ปู่ขายนาทีละแปลงส่งพ่อเรียนจนจบ ปกศ.สูงในสมัยนั้น พ่อออกมาเป็นครูตั้งแต่อายุได้สิบเก้าปี เริ่มทำงานในโรงเรียนบ้านนอกที่ต้องเดินไปสอนในระยะทางเป็นสิบกิโลเมตร เดินตัดผ่านทุ่งนา ภูเขา (นึกถึงภาพตัวเองตอนที่ไปเดินตัดทุ่งนาในหุบน้ำเงา - แต่สมัยพ่อคงครึ้มและแตกต่างไปกว่านั้น)

เรื่องราวของหกสิบสี่ปีที่แล้ว ตกมาถึงความทรงจำของผมได้อย่างไรกันนะ หากไม่ใช่ตัวหนังสือในเรื่องเล่าจำนวนมาก (บางครั้งผมก็เกาะอาศัยครูมาลัย ชูพินิจเดินทางสู่ห้วงเวลานั้น) กับปากคำของพ่อ โลกอีกด้านอาจเดินทางมาไม่ถึงผม ไม่อาจหลีกเลี่ยงที่จะกล่าวว่า ความเป็นตัวตนและความทรงจำที่บรรจุเพื่อคัดสรรเลือกดำเนิน เปรียบเทียบ คัดแยก ในสมองผมนั้นส่วนหนึ่งหล่อเลี้ยงมาจากปากคำของพ่อ (ผมเคยเขียนเรื่องพ่อไว้ในนิทาน ๑ และ ๒ บ้างแล้ว) ผมจึงไม่ใช่คนที่มองโลกเห็นเพียงเท่าที่อายุให้โอกาส โลกของคุณทุกคนก็เช่นกัน เราต่างเป็นมรดกความรู้ของคนรุ่นก่อนหน้าที่ถ่ายทอดมาสู่ลมหายใจของเรา

หกสิบสี่ปีแล้วที่ผมรู้แน่ๆ คือ วันนี้เมื่อหกสิบสี่ปีที่แล้ว โลกมีลมหายใจของพ่อผมเพิ่มขึ้นมาอีกหนึ่ง เติบโตและแบ่งปันความทรงจำจนวันนี้ในปัจจุบัน

ผมตั้งใจจะเขียนเรื่องนี้ เพียงเพื่อจะบอกว่า “ขอบคุณครับพ่อ”

ปล. บทสนทนาในตอนต้นของข้อเขียนนั้น ในประโยคที่เว้นไว้ “.....”
ผมพูดไว้เพียงว่า “สุขสันต์วันเกิดครับพ่อ”