น้ำท่วม

ระหว่างร่วงหล่นจากขอบสะพาน...
เมื่อสองสามช่วงเวลาก่อนหน้า มีบางอย่าง
วิ่งผ่านดังแผ่นฟิล์มในกบาล

เมื่อวานก่อน, รถโดยสารเลี้ยวหลุดจากแยกสามย่านมาได้ครึ่งคัน
แล้วนิ่งค้างอย่างนั้นครึ่งชั่วโมง... เย็นวันนั้นฝนกระหน่ำทั่วทุกพื้นที่สายตา
พื้นถนนเปี่ยมไปด้วยน้ำจนมองเห็นได้จากประตูของรถ
คลื่นน้ำแยกและปรี่เข้าหากันเมื่อรถวิ่งผ่านไป...

ตอนนั้น, บ้านผมเดิมออกแบบโดยพ่อ ต่อเติมและเสริมตามการสร้างสรรค์ของพ่อ
แม่มักจะเรียกพ่อว่า สถาปนึก ส่วนหนึ่งที่แม่หยิบมาค่อนตลอดก็คือ
ชานบ้านที่พ่อเสริมออกจากตัวบ้านเดิมแล้วทำหลังคาใหม่
ทุกหน้าฝนหลังคาส่วนที่เสริมขึ้นมาใหม่จะทำให้ผม และทุกคน
ต้องตื่นมาตักน้ำฝนกันน้ำท่วมอยู่ทุกเมื่อ ถังน้ำสองสามใบ กับบุ้งกี๋ในมือ
กวาดไปบนพื้นปูนที่ฉาบเรียบ แต่มีแอ่ง ทำอย่างนั้นทุกบ่อย
จนในห้องนั้นมีกลิ่นของเนื้อไม้เปียกน้ำติดอยู่ในความทรงจำ

ผมชอบเวลาฝนตก เพราะถนนหน้าบ้านในสมัยยังเด็กนั้น
เป็นถนนกรวดแดงและพัฒนามาเป็นถนนที่มีหินสีขาวโรยไปทั่ว
ถึงกระนั้น เวลาฝนมาเยือนถนนจะยุบตัวและผุดแอ่งน้ำเล็กๆ ขึ้นมาแทน
น่าประหลาดที่ในวันวัยเท่านั้น แอ่งน้ำเล็กๆ กับมีลูกอ็อดว่ายอยู่
แม้จะเป็นหลังฝนพรำลงมาไม่นานก็ตาม ต้นไม้เล็กๆ ยังผุดงอกขึ้นได้
บนถนนเส้นนั้น ต้อยติ่งอวดโฉมเย้ายวนให้เด็ดผลของมัน เพื่อนำไปใส่ในน้ำ
แล้วเฝ้ารอการปริแตก ตกใจกระพริบตาสู้ แบบตื่นเต้นกับระเบิดธรรมชาติ
ในวันเหล่านั้น ปากซอยกับท้ายซอยอย่างบ้านผมดูต่างระดับกันอยู่มาก
น้ำจะไหลเป็นร่องน้ำ บนเนื้อถนนกลายเป็นสายน้ำย่อยๆ เมื่อฝนกระหน่ำ

หลายครั้งที่น้ำท่วมท้นจากถนนไหลเข้าสู่ในลานบ้าน
ท่อระบายน้ำเล็กๆ ที่ทำด้วยซีเมนต์เอ่อขึ้นมา สนามหญ้าชุ่มฝน
ผมชอบเอามือไปรองน้ำที่ไหลจากหลังคาเล่น รวมถึงพยายามทำให้ตัวเปียก
โลกฉ่ำน้ำจะทำให้ดินหน้าต้นชบาเปียกลื่น
เดินแล้วขี้ดินติดรองเท้าเต็มจนเหมือนคนเท้าโต
แม้จะมีน้อยครั้ง แต่บางครั้งก็ลื่นจนหกล้มเปียกเปื้อนไปทั้งตัวเหมือนกัน

หลายครั้งที่น้ำไหลเข้าบ้านทั้งทางประตูและจากชานบ้านที่พ่อสร้างสรรค์
ผมมีหน้าที่ตักน้ำ และหิ้วน้ำจนตัวเอียง ในวัยเช่นนั้นมีเพียงสองอารมณ์ที่บ่มขึ้น
คือ สนุกับสายน้ำ และเบื่อกับการงานตักน้ำนั้น...
น้ำเริ่มมากขึ้นทุกปี (อาจจะไม่ทุกปีจริงๆ แต่ก็เข้าบ้านได้มากขึ้น)
บางปีเราต้องเตรียมขนของที่คาดว่าจะเปียกน้ำ และอยู่ใต้ระดับน้ำที่จะเข้ามาในบ้าน
วางไว้บนโต๊ะ เก้าอี้ก่อนนอน เพราะเกือบทุกครั้งนั้นน้ำจะมาเคาะประตูในยามวิกาล
ยามที่น้ำท่วมไม่ได้ลำบากเพียงแค่ ยามเฉอะแฉะและเปียกชื้นเท่านั้น
แต่ยามน้ำลงแล้วทุกอย่างยังคงต้องได้รับการดูแล โคลนมากมาย
ใต้เสื่อน้ำมันเปียกเหม็น การทำความสะอาดบ้านครั้งใหญ่รออยู่หลังเทศกาลเช่นนั้น

ผมไม่ได้อยู่ที่บ้านในปีที่น้ำท่วมมากที่สุด
ตอนนั้นผมอยู่มหาวิทยาลัยตีนดอย ที่ไม่มีแม้อาการน้ำท่วมให้เห็น
(ในยามนั้นนะหลังจากนั้นเห็นมีข่าวว่ามีน้ำระบายไม่ทันแล้วท่วมเหมือนกัน)
จากภาพถ่ายน้ำสูงถึงเอว บ้านชั้นจมหายไปเกือบหมด เพราะตอนนั้น
บ้านผมชั้นล่างนั้นต่ำกว่าพื้นถนนลงไปอีก ข้าวของมากมายสูญหาย
แม่บ่นเสียดายรูปถ่ายในวัยเด็กของผมและพี่ชาย...
ความทรงจำมากมายของผมในบ้านหลังนั้นก็หายไป
หลังจากพ่อตัดสินใจทำบ้านใหม่ ดีดบ้านและถมที่ให้สูงกว่าเดิม
หลังจากปีนั้น บ้านก็ไม่ได้พบกับปัญหาน้ำท่วมอีก
แม้สุโขทัยจะท่วมหนักมากขึ้นทุกปีก็ตาม...

ความทรงจำเกี่ยวกับน้ำท่วมที่ผมประทับใจมากที่สุด
คือ สมัยเรียน ม.สี่ คลองแม่รำพันเอ่อปริ่มจะท่วมตั้งแต่หน้าโรงเรียน
โรงพยาบาลและตลอดทางในเขตบ้านกล้วย รถโดยสารพาผมวิ่งผ่าน
ถนนชุ่มน้ำ ฝนตกปรอยๆ ในเช้าวันนั้น...

เพื่อนๆ ทยอยกันมาโรงเรียน เพราะตอนนั้นเจ็ดโมงกว่าแล้ว
เตรียมจะเข้าแถวหน้าชั้น เพราะฝนที่พรำมาตลอด
เพื่อนคนหนึ่งวิ่งมาบอกว่า น้ำมาจากทางหลังโรงเรียน
เพราะทางหลังโรงเรียนเป็นทุ่งข้าว และพืชผลทางการเกษตร
ซึ่งอยู่ติดกับคลองแม่รำพัน ไม่มีใครเอว่าน้ำจะมาตอนนั้นเพราะเช้าแล้ว
แต่เสียงตามสายก็ประกาศมาว่า ปิดโรงเรียน และขอให้นักเรียนกลับบ้าน
ไส้เดือนขึ้นมายั้วเยี้ยอยู่เต็มถนนทางเดินในโรงเรียน เด็กผู้หญิงวี้ดว้าย
ส่วนพวกผมอาจารย์มาเกณฑ์ให้ไปช่วยย้ายข้าวของในบ้านพักครู
เพื่อขึ้นไปกองไว้บนถนนในโรงเรียน น้ำค่อยๆ สูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
จากการที่นำโต๊ะมาวางเรียงเพื่อให้เดินส่งของต่อๆ กันได้
จนกระทั่งโต๊ะ ค่อยๆ ลอยตามน้ำจนขาโต๊ะไม่ติดพื้นอีกต่อไป
น้ำค่อยๆ ข้ามจากฝั่งบ้านฟักครูเอ่อขึ้นบนถนนแล้วกลายเป็นน้ำตก
เมื่อไหลไปสุดถนนลงสู่สนามฟุตบอลที่มีลักษณะเป็นชามอ่างลึกลงไป
จากพื้นถนน ปีนั้นพวกผมขี่รถมอเตอร์ไซด์ตะลุยน้ำไปโรงเรียน
เพื่อไปเล่นน้ำในสนามบาส ขี่รถเบียดไปบนถนนเรียบแม่น้ำยม
ที่พอน้ำลดและให้ใจหายวาบ เพราะพื้นถนนบริเวณนั้น
เว้าแหว่งกินเข้ามาเกือบครึ่งถนน หากเพียงขี่รถหลุดหล่นไป
เพื่อนและผมอาจหายไปกับสายน้ำนั้น...
ภาพแปลกตานั่นยังติดตาผมอยู่ และเชื่อว่ายังติดตาของเพื่อนๆ
ทุกคนในวันนั้นด้วย...

หลังจากนั้นจนกระทั่งจบม.ปลาย น้ำท่วมโรงเรียนทุกปี

ใครสักคนเคยเขียนเนื้อเพลงที่ร้องทำนองว่า
"น้ำท่วมใครว่าดีกว่าฝนแล้ง"
ภาพข่าวที่ผมรับรู้ในวันเวลาเช่นนี้
มันบอกให้รู้ว่าบ้านเมืองเรามันเมืองน้ำขนานแท้
สงสารและกังวล ทอดถอนลมหายใจอยู่เสมอ

ท้องน้ำเคลื่อนไหวไปสุดสายตา
พัดพา พัดผ่าน และพัดพรากในที่สุด

ป.ล.
เชื่อว่าหลังจากวันนี้ จะมีคนพูดถึงเขื่อนมากขึ้นกว่าเดิม
กระนั้น...โลกมีอายุขัย เราเองก็เช่นกัน